15-5-2024 - (bron: AD-Utrecht)
Hoe is grafschennis op begraafplaatsen te voorkomen?
Camera's, afgesloten hekken, beveiliging. Is dat de oplossing om vernielingen op begraaf- plaatsen te voorkomen? Op Daelwijck in Utrecht werden vorig week minstens negentig graven vernield. Was dit te verhinderen geweest en wat is er mogelijk voor de toekomst?

door: Indra Jager
Porseleinen portretten zijn kapotgeslagen, beeldjes omgetrapt, marmeren monumenten aangepakt en glazen grafstenen liggen aan diggelen op de grond. Afgelopen weekend pleegden vandalen grafschennis op begraafplaats Daelwijck in de Utrechtse wijk Overvecht. Een dure grap − de schade wordt geschat op zo'n 50.000 euro − én nog belangrijker: traumatisch voor nabestaanden.

Vernielingen van deze omvang komen nauwelijks voor. Toch is het niet de eerste keer dat er in Utrecht laatste rustplaatsen zijn vernield. Twee jaar eerder, op 3 mei 2022, was het raak in het naastgelegen crematorium. Er werden zo'n vier urnen omgetrapt en ook hier waren porseleinen foto's vernield.

Dela is de baas van het crematorium en besloot destijds om het terrein buiten openingstijden extra in de gaten te laten houden. Daarom werden de politie en een beveiligingsbedrijf ingelicht. Camerabewaking kwam er niet: ,,We willen het nabestaanden mogelijk maken om in alle rust hun dierbaren te herdenken."

Soms frictie
De gemeente Utrecht is de uitbater van de begraafplaats waar het afgelopen weekend raak was. Volgens een woordvoerder is vandalisme hier op deze schaal, en op kleinere schaal, niet vaker voorgekomen. ,,Wel is er soms frictie tussen nabestaanden van een overledene, of tussen de nabestaanden van overledenen van naast elkaar gelegen graven. Dit kan leiden tot het verplaatsen of verwijderen van bloemen, planten of beelden."

Rondom de begraafplaats staan hekken, waarvan de poort tussen 20.00 en 07.00 uur dicht is. De poort is overigens een slagboom, waar mensen met kwade zin onderdoor of overheen zouden kunnen.

Volgens de woordvoerder is er doordeweeks ook beheer aanwezig op kantoortijden. Andere preventie is er niet. ,,Omdat het niet past bij het karakter van een begraafplaats, hangen er op het terrein van Daelwijck geen camera's." De gemeente kijkt nu of er nieuwe maatregelen nodig zijn. Welke dat kunnen zijn, daar is geen duidelijkheid over.

Volgens Esther Kooistra van de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB) is het niet wenselijk om 'gigantische hekken en een bewaker voor de deur' te plaatsen bij een begraafplaats. ,,Wij willen juist dat het open, toegankelijke gebieden zijn. Waar mensen in gedachten verzonken kunnen zijn, zichzelf kunnen bezinnen over het leven."

De organisatie wil dat een kerkhof wordt gezien als een stadspark. ,,Als de groene longen van de stad." Zo zijn er begraafplaatsen die midden in woonwijken liggen, waar mensen hun hond uitlaten. Daelwijck ligt aan de rand van een bedrijvenpark. ,,Ik kan me voorstellen dat mensen uit het bedrijfsleven hier een ommetje maken tijdens de lunch. Dat zouden we graag meer willen zien."

Kooistra denkt dat vandalisme niet valt te voorkomen. ,,Dit valt in de categorie bushokjes vernielen, maar dan een slag erger. Daders hebben niet door wat ze teweegbrengen."

Camera's zijn volgens haar een lokale keuze, maar ook hier pleit de LOB niet voor. ,,Mensen voelen zich dan bekeken, terwijl ze vrij en openlijk uiting willen geven aan hun verdriet. Je kan niet huilen om je oma als er een camera in je nek zit. En dan nog: iemand doet een capuchon op en is onherkenbaar."